FEMALE IMAM AND KHATIB: The Progressive Tradition of Gender-Responsive Practices in Balingka, West Sumatera

Busyro Busyro

Abstract


The practice of allowing women to be the imam and khatib for Eid prayer in Balingka has become a long tradition for more than a century. The simple way of thinking, the topographic problem, and the intention to form united community have allowed this tradition to be still practiced today. In reality, such tradition has never been mentioned in the classic fiqh (Islamic jurisprudence). In fact, allowing women to be the imam and khatib in Eid prayer never occurs in Islamic community from other regions. To reach the goal of silaturrahim (the bond of friendship) between the local settlers and perantau (local people who live or work in other regions) also contribute to the perseverance of this tradition. This practice serves as the intermediary between the tendencies of fanaticism of traditional Islam and the radical religious changes offered by liberal Islam. Unknowingly, this practice, which is started from the small village, and inspired from the simple way of thinking, has implemented the notion of gender equality that promoted by the group of progressive Islam.

Keywords


Female imam; female khatib; progressive Islam; gender equality

Full Text:

PDF

References


al-Husainî, Taqîy al-Dîn Abû Bakr Muhammad. Kifâyah al-Akhyâr. Surabaya: Al-Haramain, 2005.

al-Jazîrî, ‘Abd al-Rahmân ibn Muhammad ‘Iwadh. al-Fiqh ‘Alâ al-Madzâhib al-Arba’ah. Vol. II. Beirut: Dâr al-Kutub al-‘Ilmiah, 2003.

al-Madînî, Mâlik ibn Anas ibn Mâlik ibn ‘Amîr al-Ashbahî. al-Mudawwanah. Vol. I. Beirut: Dâr al-Kutub al-‘Ilmiyah, 1995.

al-Mâwardî, Abû al-Hasan ‘Ali ibn Muhammad ibn Habîb al-Bashrî al-Baghdâdî. al-Hâwî al-Kabîr fi Fiqh Madzhab al-Imâm al-Syâfi’î. Vol. II. Beirut: Dâr al-Kutub al-Ilmiyah, 1999.

al-Qurthubî, Abû al-Walîd Muhammad ibn Ahmad ibn Muhammad ibn Ahmad ibn Rusyd. Bidâyah al-Mujtahid wa Nihâyah al-Muqtashid. Surabaya: al-Haramain, n.d.

al-Rahbawî, Abd al-Qadîr. Shalat Empat Mazhab. Cetakan kedua. Jakarta: PT Intermasa, 1995.

al-Syâfi’î, Muhammad ibn Idrîs. al-Umm. Vol. II. Beirut: Dâr al-Kutub al-Ilmiyah, 2001.

Auda, Jasser. Maqasid al-Shari’ah as Philosophy of Islamic Law: A System Approach. London: IIIT, 2008.

Aziz, Ahmad Amir. Neo-Modernisme Islam di Indonesia. Jakarta: Rineka Cipta, 1999.

Bustamam- Ahmad, Kamaruzzaman. “Contemporary Islamic Thought in Indonesia and Malay World, Islam Liberal, Islam Hadhari, and Islam Progresif.” Journal of Indonesian Islam. vol. 05, no. 01 June (2011): pp. 91-129

Dahlan, Abdul Aziz (ed.). Ensilopedi Hukum Islam. Jakarta: PT Ikhtiar Baru Van Hoeve, 1997.

Farida, Umma. “Radikalisme, Moderatisme, dan Liberalisme Pesantren: Melacak Pemikiran dan Gerakan Keagamaan Pesantren di Era Globalisasi.” Jurnal Penelitian Pendidikan Islam, vol. 10, no. 1, Februari (2015): pp. 145-163

Hadi, Solikul. “Bias Gender Dalam Konstruksi Hukum Islam di Indonesia.” Jurnal Palastren. vol.7, no.1 (2014): pp. 25-46

Hamidah, “Gerakan Tahrirul Mar`ah dan Feminisme (Studi Terhadap Kesetaraan Gender Dalam Islam.” Wardah: No. 22/ Th. XXII/Juni (2011): pp. 1-8

Ibn ‘Âsyûr, Muhammad al-Thâhir. Maqâshid al-Syarî’ah al-Islâmiyyah. Yordania: Dâr al-Nafâ`is, 2001

ibn Mâjah, Abû Abdullah Muhammad ibn Yazîd al-Khuzaimî. Sunan Ibn Mâjah. Riyâdh: Maktabah al-Ma’ârif, 1417 H.

IDSS. “Progressive Islam and The State in Contemporary Muslim Societies.” Seminar paper held in Marina Mandarin Singapore, 2006

Junaidi, Heri and Abdul Hadi. “Gender dan Feminisme dalam Islam.” MUWȂZAH, vol. 2, no. 2 (December 2010): pp. 245-256

Kasim, Nur M. “Perspektif Islam Tentang Gender.” Jurnal Inovasi, vol. 9, No. 2 (June 2012): pp. 1-8

Khariri, ”Kesetaraan Gender Dalam Perspektif Islam Reinterpretasi Fiqh Wanita.” Yin Yang, vol. 4, No. 1 (Jan-Jun 2009): pp. 27-40

Kurzman, Charles (ed.). Wacana Islam Liberal Pemikiran Islam Kontemporer tentang Isu-isu Global. Original title “Liberal Islam A Sourcebook.” Jakarta: Paramadina, 2001.

Mu’ammar, M. Arfan, Islam Progresif dan Ijtihad Progresif Membaca Gagasan Abdullah Saeed. Yogyakarta: IRCisoD, 2012

Noor, Farish A. Islam Progresif; Peluang, Tantangan dan Masa Depannya di Asia Tenggara. Yogyakarta: SAMHA, 2006.

Pamuncak, Adi St, Majalah Balingka. July-August 2016.

Ramadan, Tariq, Western Muslims and the Future of Islam. New York: Oxford University Press, 2004.

Rasyidah, Ida and Noersyamin Aini. “Perempuan dan Ketidakadilan: Review atas Beberapa Isu Gender Menyangkut Dunia Kerja.” Literatur Review in Studia Islamika. vol. 16, no.1, (2009): pp. 151-186

Rusydi, M. “Relasi Laki-laki dan Perempuan Dalam al-Qur`an Menurut Amina Wadud.” MIQOT, vol. XXXVIII, no. 2 (Juli-Desember 2014): pp. 276-294

Saeed, Abdullah, Islamic Thought An Introduction. London and New York: Routledge, 2006

Safi, Omid, Introduction, Progressive Muslims: On Justice, Gender, and Pluralim. Oxford: Oneworld, 2003

---------. “Modernism: Islamic Modernism.” Lindsay Jones et.al,. Encyclopedia of Religion. Farmington Hills: McMillan, 2005

---------. “Chalenges and Opportunities for the Progressive Muslim in North America.” Muslim Public Affairs Journal, 2006

Thaib, Aziz. Taman Raja. Padang: Pedoman Oemoem Taman Raya Balingka Fort De Kock, 1939

Wahid, Din, “Kembalinya Konservatisme Islam Indonesia.” Book Review in Studia Islamika. Vol. 21, no. 2 (2014): pp. 375-390

Zumrodi, “Pendidikan Sensitif Gender dalam Islam: Telaah Paragdimatis dalam Sejarah Intelektual Islam Indonesia.” Jurnal Palastren. vol. 8, no. 2 (Desember 2015): pp. 271-292.

Interviews

Interview with Warnita, Balingka, 10 Augustus 2016

Interview with, Tafkir, Kubang Putih, 11 Agustus 2016

Interview with Naswar Dt. Dirajo, Balingka, 10 Agustus 2016




DOI: 10.15642/JIIS.2017.11.2.531-550

Refbacks

  • There are currently no refbacks.




Indexed by:

    

Creative Commons License

View My Stats

Journal of Indonesian Islam (ISSN 1978-6301 and E-ISSN 2355-6994) is published by the Postgraduate Program (PPs) and the Institute for the Study of Religion and Society (LSAS), State Islamic University (UIN) of Sunan Ampel Surabaya.

Journal of Indonesian Islam by http://jiis.uinsby.ac.id/index.php/JIIs/index is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Copyright ©2020 State Islamic University (UIN) of Sunan Ampel Surabaya. Powered by Public Knowledge Project OJS.